Romeinse Limespad 2: Voorburg – Leiden / Was Keizer Hadrianus gay?

‘Forum Hadriani’ is de naam van het Romeinse Voorburg, genoemd naar Keizer Hadrianus, die van 117 tot 138 regeerde. Het wordt als de op één na oudste stad van Nederland beschouwd, na Noviomagus, het huidige Nijmegen, waar we ergens in 2026 het Limespad zullen afsluiten. De geschiedenis van de wetenschappelijke archeologie in Nederland begint met Caspar Reuvens. Hij deed tussen 1827 en 1834 in Voorburg onderzoek dat wereldwijd wordt beschouwd als een van de eerste wetenschappelijk gedocumenteerde opgravingen.

Deze historische plaats is het tweede startpunt van het Romeinse Limespad. Omdat het vroeg donker wordt, gaan we vroeg op pad. Vanuit Station Voorburg maken we een ommetje naar het beginpunt bij de locatie waar het Forum Hadriani stond.

De etappe van vandaag gaat grotendeels langs de Vliet  die in de middeleeuwen is gegraven. Deze is deels de ‘opvolger’ van het door de Romeinen gegraven Kanaal van Corbulo, dat de mondingen van Maas en Rijn verbond en daarmee onderdeel was van de Limes. We houden na 8 km. een koffiepauze in het schilderachtige Leidschendam. ’s Middags komen we door het recreatiegebied De Vlietlanden, waar we in het Waterfront een pauze houden.

Keizer Hadrianus had de Griekse jongen Antinoüs als geliefde en richtte na diens dood een officiële cultus voor hem in. Was Hadrianus gay? Homoseksualiteit in het Oude Rome, althans de homoseksualiteit tussen mannen, was geen groot taboe en werd op verscheidene vlakken als normaal beschouwd. Reeds gedurende zijn opleiding als jongeman in Rome had Hadrianus een grote bewondering voor de Griekse cultuur. Hij sprak liever Grieks dan Latijn en was vertrouwd met de Griekse filosofie. Hij liet naar Griekse gewoonte zijn baard staan, waarmee hij brak met de Romeinse mode van eeuwen. Zijn huwelijk met Vibia Sabina was slecht en kinderloos. Op zijn reizen vergezelde zijn eromenos (geliefde) Antinoüs hem: een Griekse jongen van buitengewone schoonheid, die hij na diens dood zelfs tot god verklaarde. De Romeinen kenden homoseksuele huwelijken, maar onze gay- of queer identiteit werd pas 19 eeuwen later ontwikkeld.