Werelderfgoed Kinderdijk met stadswandeling Dordrecht en vaartocht naar Rotterdam

Vorig jaar was de OHP-dag een moment om elkaar in groter verband te ontmoeten. Sommige OHP’ers liepen al enige tijd niet meer zo frequent mee, andere liepen steeds in meer of minder vaste groepjes rond een bepaalde organisator mee en waren benieuwd welke andere OHP'ers er nog waren. De OHP-jaardag 2013 was het moment om bij elkaar te zijn. Wij, Henk en Cees, hebben er veel plezier aan beleefd en kregen te horen dat anderen dat ook hadden. Reden om te bezien of hieruit een traditie kan ontstaan en daarom organiseren we met veel plezier weer een OHP-jaardag.

Een OHP-dag heeft wat ons betreft een ander karakter dan een gebruikelijke OHP-wandeling: de ontmoeting neemt een belangrijkere plaats in.  We gaan niet alleen lopen, net zoals vorig jaar gaan we ook deze keer weer varen.

Het programma van de dag ziet er als volgt uit:

• stadswandeling in Dordrecht ,
• met de waterbus van Dordrecht naar Alblasserdam,
• wandeling rond Kinderdijk met twee opties:
  1. een lange variant van 11 km met een kort bezoek aan een molenmuseum,
  2. een korte variant van 6 km met een uitgebreid bezoek aan het molenmuseum Nederwaard,
• met de waterbus van Ridderkerk naar Rotterdam
• afsluitborrel in Rotterdam en avondeten voor wie wil...  

Dordrecht
Vanaf het NS station Dordrecht lopen we snel het oude centrum in. Dordrecht heeft een bewogen geschiedenis. De oudste vermelding van de stad dateert van rond 1120; toen was de stad bekend onder de naam ‘Thuredrith’ wat zoveel betekent als ‘doorwaadbare plaats in de rivier Thure’. In 1220 kreeg Dordrecht stadsrechten en was daarmee na Geertruidenberg de tweede stad die deze vrijheden kreeg van de Hollandse graaf Willem I. Vanwege de strategische ligging en het stapelrecht dat de stad in 1299 kreeg, was Dordrecht een rijke stad. Het stapelrecht hield in dat handelaren, die hun waren ‘langs de stad vervoerden’, gedwongen werden om hun handelswaar in de stad op te slaan en te verhandelen (een staaltje van ‘gedwongen winkelnering’?). Dordrecht verhandelde toen vooral wijn, hout en graan. Deze ‘gedwongen winkelnering’ hield stand tot 1815. Het ging Dordrecht niet altijd voor de wind, in 1421 kwam het op een eiland te liggen aangezien de Sint Elisabethvloed grote delen van het achterland wegsloeg. Dordrecht kent vele bezienswaardigheden waarvan we er in ieder geval twee gaan zien: de rivierkade bij de Groothoofdspoort en de Grote Kerk met zijn onvoltooide toren. Daarnaast zijn er de verschillende binnenhavens met de vele historische koopmanshuizen. Dordrecht heeft 900 rijksmonumenten en twee beschermde stadsgezichten. Vijftig huizen hebben  de Dordtse gevel, een renaissancistische trapgevel met daaronder vensters met rondbogen.

Na de stadswandeling drinken we met elkaar op een terras aan het Groothoofd een kop koffie en gaan daarna met de waterbus richting Alblasserdam . Van daaruit  wandelen we  naar de molens van het werelderfgoed Kinderdijk: er zijn twee wandelvarianten, een korte van6 km en een lange van 11 km.

Kinderdijk
Kinderdijk is een complex van negentien molens met een bijzondere historie. Hoe is het tot zo veel molens gekomen? De Alblasserwaard lag ingeklemd tussen de Lek, Noord en Merwede. De veengronden waren zo ver ingeklonken dat het overtollige water nauwelijks meer geloosd kon worden op de omliggende rivieren. Bovendien vormden de rivieren continu een bedreiging voor het laaggelegen land. Daarom lieten Graaf Floris V en de Hollandse ambachtsheren in 1277 een ringdijk aanleggen om de Alblasserwaard. Al het polderwater werd toen geloosd bij Elshout dat nu bekend staat als ‘Kinderdijk’. Echter, twee concurrerende waterschappen, Nederwaard en Overwaard, konden het niet eens worden over de organisatie van de afwatering en legden in de 14e eeuw ieder een eigen afwateringskanaal aan. Beide vaarten lagen pal naast elkaar; ze werden gescheiden door een kade en dienden als boezem, een tijdelijk opslagplaats voor overtollig water. Toen de capaciteit door verder inklinken onvoldoende bleek, werden vanaf de 15e eeuw de omringende polders van kades voorzien en konden ze via sluisjes onder water worden gezet als het nodig was.

Halverwege de 18e eeuw bedacht men dat het anders moest: de Alblasserwaard moest voortaan droog blijven. Beide waterschappen bouwden acht molens op een rij waarbij het waterschap Nederwaard voor ronde, stenen molens en het waterschap Overwaard voor met riet bedekte achtkanters koos. De Nederwaardse molens staan er vanaf 1738, de Overwaardse molens dateren van 1740. Deze zestien grondzeilers worden officieel tot het beschermde complex gerekend, maar er staan nog meer molens in de buurt. In de Blokweerpolder staat een wipmolen van medio 16e eeuw en in de Nieuw Lekkerlanderpolder zijn er twee windmolens: de hoge molen van 1740 en de lage molen van 1761. Al deze molens maalden het overtollige water in de naastgelegen Lek. Dankzij deze molens werd de zompige en laaggelegen Alblasserwaard eindelijk bewoonbaar. Tegenwoordig hebben stoom- en elektrische gemalen hun taak overgenomen;  in noodsituaties kunnen de molens de gemalen nog vervangen. Sinds 1997 staat dit complex van molens, boezems en sluizen op de Werelderfgoedlijst.

Op de korte wandeling van 6 km worden twee bezienswaardigheden bezocht: het park van Huis te Kinderdijk en de museummolen Nederwaard (eventueel aangevuld met een bezoek aan de molenwerkplaats). Het park van Huis te Kinderdijk is aangelegd in de 18e eeuw. Statige lanen met lindebomen en eiken omzomen het grasland met poelen, gras en hooilandjes, een boomgaard en een griend (een vochtige akker waarop wilgenhout wordt verbouwd). Een slingerend wandelpad leidt ons langs de verschillende ‘stinzenflora’. Dat is flora die van oorsprong niet in Nederland voorkomt maar na aanplant als sierplant op het landgoed verwilderd is en zich in stand heeft weten te houden. Na een korte doorsteek door de nieuwbouwwijk van Alblasserdam hebben we, lopende langs een wetering, zicht op de molens van de Kinderdijk. Na zo’n 4,5 km komen we bij de museummolen. Het is vanaf de museummolen nog geen kilometer naar Café De Klok waar we de wandelaars ontmoeten.

De lange wandeling van 11 km voert ons langs de rivierdijk Noord direct naar de molens van Kinderdijk. Na zo’n 4 km is het mogelijk om kort het museummolen de ‘Blokkerse wip’te bezoeken.. Daarna lopen we tussen de twee afwateringskanalen en duiken de ‘Nieuw Lekkerlander polder’ in. Een historische tiendweg brengt ons naar twee verderaf gelegen molens van Kinderdijk Een tiendweg is een op een veenkade aangelegde weg, die een rol in de waterbeheersing speelde. In Nederland zijn nog 55 historische tiendwegen bekend. Weldra komen we op de Lekdijk en lopen  met zicht op zowel de Lek als de molens van Kinderdijk naar Café De Klok waar we de andere groep weer ontmoeten.

Rotterdam
Na een versnapering gaan we met een veerpont naar Ridderkerk,  de opstapplaats van de waterbus. De waterbus brengt ons over de Nieuwe Maas naar Rotterdam. Bij goed weer is het fantastisch om op het achterplecht te staan en eerst de grootse scheepsloodsen, vervolgens de Van Brienenoord brug en ten slotte de moderne architectuur van Rotterdam aan je voorbij te zien gaan. Ter afsluiting varen we onder de Erasmusbrug door en hebben we een fraai zicht op ‘De Rotterdam’: een gloednieuw gebouwencomplex dat door Rem Koolhaas is ontworpen en in 2013 is opgeleverd. Het gebouw kent 44 verdiepingen met een totaaloppervlak van circa 160 000 m² en is daarmee een van de grootste gebouwen van Nederland.

In Rotterdam drinken we ter afsluiting nog een drankje en  degenen die willen kunnen ergens gezamenlijk gaan eten. Op zich is het te voet zo’n twintig minuten lopen naar Rotterdam CS, maar  je kunt ook met de tram naar het station gaan.